نشست علمی بررسی علمی ابعاد فقهی و حقوقی طرح تحدید سن ازدواج، اصلاح ماده ۱۰۴۱ قانون مدنی با حضور دکتر قاسم جعفری، عضو هیئت علمی دانشگاه پیامنور، دکتر سینا کلهر، مدیرکل مطالعات فرهنگی مرکز پژوهشهای مجلس شورای اسلامی و دکتر حامد رستمی، عضو هیئت علمی دانشگاه مذاهب اسلامی، امروز دوشنبه، ۱۲ آذرماه بعد از اذان مغرب در سالن همایش دانشگاه مذاهب اسلامی برگزار شد.
دکتر قاسم جعفری در نشست علمی «بررسی ابعاد فقهی و حقوقی طرح تحدید سن ازدواج»، اصلاحیه ماده ۱۰۴۱ قانون مدنی، با بیان اینکه "دانشگاهیان نباید از مسائل جامعه غافل باشند بلکه باید پیشران جامعه وحاکمیت باشند"، اظهار کرد: اساتید و دانشگاهیان ما یا در انفعال هستند یا با نظریات خود مشغولند. اگر میخواهیم دانشگاهی موفق باشد، باید احساس مسئولیت کنیم تا در فرآیند قانونگذاری تاثیرگذار باشد. چندی پیش به وزیر علوم گفتم اگر میخواهید کار ماندنی انجام دهید، پارلمان دانشگاهی تشکیل دهید. باید به طرحها توجه کرد.
این نماینده سابق مجلس شورای اسلامی، عنوان کرد: در مورد طرحهای موجود باید دید طرح های مورد نیاز جامعه هست یا نه. اگر جامعه فرهیخته دانشگاهی جدی به میدان بیاید، میتواند در اصلاح فرآیند موفق باشند. به دلیل خلاءهای موجود گاهی مردم درگیر مشکلی دیگر هستند و در مجلس موضوع دیگری پیگیری میشود. در طرح تحدید سن ازدواج، حدود دو سال است که در حال بررسی هستند. در جشنواره مطبوعات سال ۹۵ این طرح مطرح شد. براساس کنوانسیونهای بینالمللی که طفل را زیر ۱۸ سال شناسایی میکند، مطرح شده که سن ازدواج دختر و پسر باید ۱۸ سال به بعد باشد. این طرح مسکوت ماند تا اینکه ذیل ماده ۱۰۴۱ دختران زیر ۱۶ سال یعنی ۱۳ تا ۱۶ سال باید قیودی که در تبصره بیان شده و برای پسر ۱۶ تا ۱۸ سال نیز قیود ذکر شده را رعایت کنند و از پزشکی قانونی گواهی و مجوز سلامت دریافت کنند و در آن صورت او میتواند مسئولیت خانواده را برعهده بگیرد.
این عضو هیأت علمی دانشگاه پیام نور، خاطرنشان کرد: برای نقد عادلانه ابتدا باید طرح را توضیح داد و تنقیح کرد. نظر فقهی من این نیست که بگویم دختر زیر ۱۳ سال و ۱۶ سال ازدواج کند یا نکند. در رابطه با بحث بلوغ، خود را تابع نظر ابن خلدون میدانم. ایشان میگوید در بحث بلوغ، طبع انسانها، اقلیم و ... متفاوت است. نمیتوانیم یک نسخه بنویسیم که همه سن یکسان داشته باشند. درباره بلوغ زودرس میتواند نظرات متفاوتی وجود داشته باشد. این نظر با حکمت سازگار نیست. قانون برای مواقعی است که اگر نباشد اختلال در نظام پیش میآید. برای مثال بیاییم و بیدلیل دایره طرح ترافیک را اضافه کنیم و مردم را عصبانی کنیم آن هم در جایی که آلودگی نیست. چرا محدودیت ایجاد کنیم؟ کل دعوا در این طرح بر سر کمتر از پنج درصد ازدواجهاست.
وی افزود: باید توجه کرد که توجه به عنصر رضایت بسیار اهمیت دارد. در مناطق مرزی طرف تعاملی داشته و دختر خود را به جای بدهی میدهد که اصلا این ازدواج باطل است. اولین سوال ما این است که خدا بلوغ را امر طبیعی قرار داده است و شما این بلوغ را تحدید کردهاید؛ وجه شرعی شما کجاست؟ چه ضرورتی دارد که حلال خدا را حرام کردید؟ دومین نکته این است که اگر بلوغ شرعی مجوز نکاح است و سنت نبوی است باید عنصر و مصلحت بسیار قویتری از اینجا به ما ارائه شود که به آن مصلحت و دفع فلان مفسده این کار قبیح است که ما این را هم ندیدیم. دلیل دیگر اینکه براساس قاعده تسلیط اصولیون و فقها معتقدند بنا بر قاعده اولویت اختیار جان خود را به طریق اولی دارند. یک شخص شرایط ازدواج دارد و فرضا ۱۶ سال دارد و شما بگویید ما اجازه نمی دهیم؟ دلیل آن چیست؟
جعفری با اشاره به اینکه در جامعه اسلامی اگر کودکی را پیدا کنند نمیتوانند به عبد بودن آن حکم کنند، گفت: در جامعه اسلامی اصل بر حریت است. اصل عدم ولایت ریشه در حریت دارد. بر اساس این اصل آدمهایی که به بلوغ رسیدند فرض بر آن است که عاقل و رشید هستند بر چه اساسی حق آنها را سلب میکنید؟ ما دلایل خاص داریم که سرنوشت هر فرد دست خود اوست. با این کار میخواهید بگویید سه سال سرنوشت تو دست خودت نباشد. با این طرح جلوی اختیار و اراده آدمها را گرفتید.
وی با اشاره به دلایل ارائه چنین طرحهایی اظهار کرد: اگر به شرایط جاری خود تسلط نداشته باشیم تابع میشویم. چرا ما نباید نسخههای خود را داشته بایم؟ مگر مدعی نیستیم که اسلام پاسخهای لازم را دارد؟ اگر غیر از این عمل کنیم دیگران مدام به ما میگویند که چه کنیم و این را به ابزار سیاسی تبدیل کردهاند. کشورهای غربی که سن ازدواج را ۱۸ سال میدانند برای نیاز جنسی راههای دیگری دارند. آیا به دختری که ۱۵ سال دارد و احساس میکند آماده ازدواج است میگویید صبر کن یا به راه غیرشرعی بیفت؟ با این محدودیتها این اتفاق نمیافتد؟ باز چه کسی جز دختر ضرر میکند؟ برخی دوستان موافق این طرح نگران این بودند که به جای کمک به دختران این طرح موجب ضرر شود. این طرح، طرح پختهای نیست.
نظرات/سوالات