یادداشت/ مسلمانان ، همزیستی و صلابت در حفظ هویت "

   امین معلوف روزنامه نگار مسیحی و معروف لبنانی می گوید :" چنانچه اجداد من مسلمانانی بودند که سرزمینشان توسط مسیحیان اشغال شده بود هرگز امکان ادامه حیات نداشتند و حال آنکه مسیحی بودند و سرزمین آنان از سوی مسلمانان فتح شد و چهارده قرن است که زندگی شان ادامه دارد. تاریخ گواه است که مسیحیان پس از پیروزی ،  مسلمانان اسپانیا را کشتند تبعید کردند و یا به زور غسل تعمید دادند . یعنی درست در نقطه مقابل تعالیم اسلام و رفتار مسلمانان .

بررسی سیره نبی اعظم ص نشان می دهد که ایشان برای هدایت مردم بسیار حریص بود و در این راستا خود را  چنان به رنج انداخت که خدای بزرگ فرمود ؛" (لَعَلَّكَ بَـٰخِعࣱ نَّفۡسَكَ أَلَّا یَكُونُوا۟ مُؤۡمِنِینَ) الشعراء 3] تو خود را از این که برخی ایمان نمی آورند تلف می کنی . اما در عین دعوت مصرانه به توحید ،  پیامبر اسلام هرگز اجبار به پذیرش دین را خوش نداشت . قرآن کریم  فرمود ؛" (لَاۤ إِكۡرَاهَ فِی ٱلدِّینِۖ قَد تَّبَیَّنَ ٱلرُّشۡدُ مِنَ ٱلۡغَیِّۚ ... البقرة 256] برای پذیرش دین اجباری در کار نیست . حتی در جایی به جد تصریح کرد که عده ای نباید به خاطر مسلمان شدن منت بگذارند بلکه خدا را بر آنان منت است که به اسلام هدایتشان نموده است . (یَمُنُّونَ عَلَیۡكَ أَنۡ أَسۡلَمُوا۟ۖ قُل لَّا تَمُنُّوا۟ عَلَیَّ إِسۡلَـٰمَكُمۖ بَلِ ٱللَّهُ یَمُنُّ عَلَیۡكُمۡ أَنۡ هَدَىٰكُمۡ لِلۡإِیمَـٰنِ إِن كُنتُمۡ صَـٰدِقِینَ)الحجرات 17]پیامبر خدا ص به محض ورود به مدینه و تشکیل حکومت به جای اجبار در پذیرش دین جدید با تابعان دیگر ادیان معاهده تعامل و همزیستی منعقد کرد و تا زمانی که أنان عهد نشکستند مفاد قرارداد را عملا محترم شمرد. به روایت تاریخ صحیح پیامبر خدا ص هرگز به این قراداد رسمی بسنده نکرد و در عمل با صاحبان ادیان دیگر معاشرت عادی داشت . به عیادت مریض هایشان می رفت و با آنان معامله می کرد . حتی مشهور است که پیامبر ص از فردی یهودی قرض گرفت و زره خود را در رهنش نهاد و تا زمان رحلت رسول خدا زره نزد او بود . قرآن جریان معاشرت مسلمانان با غیر مسلمانان را حتی در مقوله خوردنی ها  و نکاح ( البته جزئیات فقهی باید در جای خود مطالعه شود .)  به زیبایی تبیین می کند ؛" (ٱلۡیَوۡمَ أُحِلَّ لَكُمُ ٱلطَّیِّبَـٰتُۖ وَطَعَامُ ٱلَّذِینَ أُوتُوا۟ ٱلۡكِتَـٰبَ حِلࣱّ لَّكُمۡ وَطَعَامُكُمۡ حِلࣱّ لَّهُمۡۖ وَٱلۡمُحۡصَنَـٰتُ مِنَ ٱلۡمُؤۡمِنَـٰتِ وَٱلۡمُحۡصَنَـٰتُ مِنَ ٱلَّذِینَ أُوتُوا۟ ٱلۡكِتَـٰبَ مِن قَبۡلِكُمۡ إِذَاۤ ءَاتَیۡتُمُوهُنَّ أُجُورَهُنَّ مُحۡصِنِینَ غَیۡرَ مُسَـٰفِحِینَ وَلَا مُتَّخِذِیۤ أَخۡدَانࣲۗ وَمَن یَكۡفُرۡ بِٱلۡإِیمَـٰنِ فَقَدۡ حَبِطَ عَمَلُهُۥ وَهُوَ فِی ٱلۡـَٔاخِرَةِ مِنَ ٱلۡخَـٰسِرِینَ) المائدة 5] همه  طیبات و پاکی ها ، غذای اهل کتاب و زنان اهل کتاب به شرط رعایت حدود شرع بر شما حلال است .مولف کتاب المنتقی می نویسد : پیامبر خدا ساکنان مدینه را بر اساس قانون دولت و حقوق شهروندی اداره می کرد و نه تعالیم دینی و قبیله ای .

طرفه آن که برخی یهودیان معاهَد به هنگام تجاوز قریش به مدینه فارغ از اختلاف در دین برای دفاع از شهر در غزوه احد پیامبر ص را همراهی کردند . ابن مخیرِق نضری یهودی بود که با هم کیشان خود برای همراهی پیامبر ص محاجه کرد و حتی وصیت کرد : " ان اُصبت فمالی لمحمد یصنع فیه ما شاء " در صورت کشته شدن اموال من در اختیار محمد ( رسول خدا ) قرار گیرد . اتفاقا او در این نبرد در رکاب پیامبر ص و برای دفاع از مدینه به تعبیر امروز ، " وطن "و نه به قصد جهاد فی سبیل الله که مسلمانان معتقد بودند  جان داد و پیامبر ص فرمود : ابن مخیریق بهترین یهودیان است . مولفان کتاب های  الطبقات الکبری و کنز العمال می نویسند ؛  اتفاقا باغ و مزارع هفت گانه ای که رسول خدا وقف کرد از اموال ابن مخیریق بود. جالب است که اسلام علاوه بر عدم اجبار به اسلام آوردن ، نه تنها زندگی مسالمت آمیز با غیر مسلمانان را ممشای خود قرار داده است که حفظ و حراست از اماکن عبادت آنان را نیز حکم الهی می خواند ؛" (ٱلَّذِینَ أُخۡرِجُوا۟ مِن دِیَـٰرِهِم بِغَیۡرِ حَقٍّ إِلَّاۤ أَن یَقُولُوا۟ رَبُّنَا ٱللَّهُۗ وَلَوۡلَا دَفۡعُ ٱللَّهِ ٱلنَّاسَ بَعۡضَهُم بِبَعۡضࣲ لَّهُدِّمَتۡ صَوَ ٰ⁠مِعُ وَبِیَعࣱ وَصَلَوَ ٰ⁠تࣱ وَمَسَـٰجِدُ یُذۡكَرُ فِیهَا ٱسۡمُ ٱللَّهِ كَثِیرࣰاۗ وَلَیَنصُرَنَّ ٱللَّهُ مَن یَنصُرُهُۥۤۚ إِنَّ ٱللَّهَ لَقَوِیٌّ عَزِیزٌ) الحج 40] اگر خداوند به واسطه برخی جلودار برخی نبود دیرهای مسیحیان ، کنیسه یهودیان ،  کنشت زردشتیان  مساجد مسلمانان و خانه هایی که در آن خداوند یاد می شود منهدم می شد .  مطالعه تاریخ نشان می دهد که همین سیره آزادمنشانه پیامبر خدا ص پس از او نیز ادامه یافته است تا جایی که غیر مسلمانان با راحتی مناسک خود را به جا می آورده اند . مثلا مولف کتاب احسن التقاسیم می نویسد : مسیحیان در منطقه شامات در چهار زمان سال عید می گرفتند . ۱- عید فصح در ایام نوروز  ۲- عید عنصره در فصل تابستان  ۳- عید میلاد در زمستان ۴ - عید برباره در زمان نزول باران . ابن کثیر می نویسد مسلمانان در سرزمین های فتح شده علاوه بر قضات مسلمان - برای رسیدگی به امور اهل کتاب -  قاضی یهودی و نصرانی هم نصب می کردند . حتی مسجد معروف اموی در دمشق ، حدود هفت دهه به دو بخش تقسیم شده بود ؛ سمت چپ کلیسا و سمت راست مسجد بود و پیروان هر دینی با آرامش از در مشترک وارد می شدند و به محل عبادت خود می رفتند که البته بعدها در سال ۸۶ هجری عملا  - احتمالا به دلیل کثرت مسلمانان و کاهش مسیحیان -  کل مکان تبدیل به مسجد می شود . همچنین ابن کثیر از مکان های مشترک آموزشی و حضور هر یک از طرفین در دروس و کلاس های جاری دیگری با راحتی و بدون نگرانی خبر می دهد . این مسامحه و اختلاط به حدی بوده است که امروز حتی آثار منفی آن تحت عنوان روایات دخیله ، جعلی ، اسرائیلیات و غیره در تراث اسلامی مشهود است . 

حال سوال این است چرا اسلام و مسلمانان  با این دست و دلبازی و با روش زندگی مسالمت آمیز رفتار کرده اند ؟ 

جواب روشن است تعالیم وحیانی و نبوی ص بر مبنای آزادی انتخاب و رد اکراه و اجبار شکل گرفته است و همین مبنا میزان روا داری را در امت اسلامی افزایش داده است . از سویی اسلام از چنان غنا و استحکام ذاتی برخوردار است که هرگز نگران وجود تضارب آرا و اندیشه ها نبوده و نیست . لذا می بینیم که امام صادق ع و به تبع او شاگردانش با پیروان ادیان مختلف و حتی دهریون و منکران خداوند با روی گشاده به بحث می نشینند . مناظرات امام رصا ع نیز یکی از جلوه های برجسته تحمل و رواداری دینی را ترسیم می کند . و مثال هایی از این قبیل در تاریخ امت اسلامی کم نیست .

اما آنچه علت  اساسی نگارش این مقاله است این است که اینک در هزاره سوم غربی ها چرا با همه ادعاهای جور واجور در خصوص آزادی ، لیبرالیسم ، پلورالیسم و..  قدرت تحمل حضور مسلمانان را در جامعه خود ندارند ؟ چرا از نماد های دینی مثل روسری ،دایر بودن  مساجد ، وجود مدارس خاص اسلامی و غیره هراس دارند ؟ چرا از هیمنه روحی نام و نشان و رسم و سیره رسول خدا ص بر اروپا و امریکا واهمه دارند ؟ اگر اروپایی ها و امریکایی ها واقعا خود را صانع و صاحب تمدن قوی و پیشرفته می دانند و فکر می کنند که شاهکار تمدنی شان پایان تاریخ است چرا  حضور اقلیتی مسلمان را که به زعم آنان  بنیه فرهنگی ،علمی و تمدنی ضعیفی دارند تاب نمی آورند ؟! مگر نمادی چون " برند حلال " ناقض کدام اصول زندگی غربی است ؟ محدود کننده آزادی است ؟! بر هم زننده نظم و امنیت جامعه است ؟ و یا چه مشکلی ایجاد می کند ؟ 

خیلی ساده انگاری است که نشر و باز نشر کارهای سخیفی چون کاریکاتورهای موهن به ساحت مقدس نبی اعظم ص را در فرانسه و برخی کشورهای دیگر  مساله ساده و بدون برنامه ریزی قبلی بدانیم و فکر کنیم که  اعلام پشتیبانی در بالاترین سطح رسمی یعنی ریاست جمهوری یک کشور مدعی طلایه داری حقوق بشر  از  آن،  عملی سلیقه ای و موردی است . واقعیت این است که امریکا و اروپا و سیاست گذاران پس پرده به جد نگران گسترش اسلامند . آنان چنین می اندیشند که اگر رشد جمعیت مسلمانان با روند فعلی پیش برود ممکن است در آینده نه چندان دور مثلا ۲۰۵۰ میلادی ترکیب جمعیت این قاره کاملا متفاوت شود . مکرون در واقع به نیابت از گردانندگان پشت صحنه هژمونی حاکم بر دنیا وارد میدان شده است و در واقع اینان پهلوان پنبه هایی را می مانند که در عین ترس و لرزش سعی می کنند خود را تنها نفس کش و میدان دار اداره عالم قلمداد کنند اما به دلیل ضعف ذاتی با هر صدایی و تحرکی رنگ می بازند که نکند  صاحب ضربه نهایی وارد عمل شود . قدرت مداران و صاحب اندیشه مادی و دنیایی غرب ثابت کرده اند که موجوداتی کینه جو انتقام گیر و تمامت خواهند و برای رسیدن به اهداف دنیایی خود هر جنایتی را با هر مقیاسی جایز می شمارند . در این جا سخن امین معلوف را که در صدر بحث آورده ایم یاد آور می شوم آنان می گویند مسلمانان اروپا یا باید نابود و تبعید شوند و یا باید تن به غسل تعمید دهند . همان حقیقتی که قرآن کریم ۱۴۰۰ سال پیش آشکار کرده است .  (وَلَن تَرۡضَىٰ عَنكَ ٱلۡیَهُودُ وَلَا ٱلنَّصَـٰرَىٰ حَتَّىٰ تَتَّبِعَ مِلَّتَهُمۡۗ قُلۡ إِنَّ هُدَى ٱللَّهِ هُوَ ٱلۡهُدَىٰۗ وَلَىِٕنِ ٱتَّبَعۡتَ أَهۡوَاۤءَهُم بَعۡدَ ٱلَّذِی جَاۤءَكَ مِنَ ٱلۡعِلۡمِ مَا لَكَ مِنَ ٱللَّهِ مِن وَلِیࣲّ وَلَا نَصِیرٍ) البقرة 120]

نکته آخر این که در تقابل با این پدیده زشت که غربی ها به جلوداری فرانسه در پیش گرفته اند ما چه باید بکنیم  ؟ 

برخی پیشنهاد نادیده گرفتن این حرکت سخیف و عناد آمیز را داده اند . این ها گویا نسخه علاج چنین مساله ای را بر اساس قاعده " بی توجهی به باطل موجب فراموشی و نابودی آنست " دانسته اند که پر واضح است با توجه به برنامه ریزی دشمن برای ادامه حرکت های زنجیره ای از این دست این نسخه  شفابخش نیست . استدلال این گروه از جمله یکی از رهبران یا مدیران یک  تشکیلات اسلامی در فرانسه آن است که پیامبر ص خود با هجو کنندگان چنین برخورد می کرد .یعنی اشعار و طعنه هایی که انان با عنوان " مذمم " بیان می کردند با کرامت نادیده می گرفت . البته این ها باید به یاد بیاورند که پیامبر ص  به رغم سعه صدر و اخلاق رحمانی که داشت دستور تعقیب برخی هجو گویان و شاعران بد زبان را صادر کرد . از سویی این مساله متفاوت از حرکتی احساسی و تک مضرابی است ؛ بحث برنامه ریزی برای محو آثار اسلامی و محمدی ص بر اساس استراتژی های شیطانی درازمدت برای تامین اهداف دنیا طلبان است پس سکوت پاسخ شایسته ای از فرد یا جامعه متصف به مومن قوی نیست . 

گزینه دیگر  راه مقابله و مواجهه است  ؛ البته یادمان باشد مواجهه باید در ابعاد علمی ، اقتصادی ، هنری رسانه ای و ..باشد . یعنی هر کسی از جایگاه خود سربازی اش را برای رسول رحمة للعالمین ثابت کند . عالم حوزه و دانشگاه قلم و بیان خود را به کار گیرد . فعال اقتصادی رفتار اقتصادی اش را بر مبنای تقویت و نصرت دین خدا و پیامبرش تنظیم کند . هنرمند مسلمان اگر عمل و زبان رسای هنر را برای دفاع از ساحت خیر النبیین ص به کار نگیرد پس دیگر به چه کاری می آید ؟ رسانه های رسمی و غیر رسمی  الآن باید مفید بودن خود را به اثبات برسانند . 

مساله دیگر مواجهه دیپلماتیک است که دو ساحت دارد الف : دیپلماسی رسمی که وظیفه خاص مردان و سازمان های مربوطه است و متاسفانه در این وادی سکان داران دیپلماسی ما کمی عقب تر از برخی کشورهایند  ب : دیپلماسی عمومی . یعنی حرف زدن با مردم مغرب زمین و همه ساکنان کره خاکی برای روشن شدن حقیقت و افشای منشأ شر و فتنه در عالم  . مثلا همین اقدام حکیمانه و مهمی که رهبر معظم انقلاب با مخاطب قرار دادن جوانان فرانسه آغازگر ان بودند تا دیگران با علم و منطق  بسط و نشر دهند . 

یکی از رسالت های مهم در دیپلماسی عمومی آن است که افراد و شخصیت های حقیقی و حقوقی و رسانه ها بتوانند با زبان قابل فهم ساکنان مغرب زمین ،  جدایی حساب اربابان سلطه و ثروت را از مردم و جوامع  غربی از نظر مسلمانان تبیین کنند .  

البته یکی از راه های پر هزینه و کم فایده مسیر برخورد و مواجهه سخت ،  نظیر ترور و غیره است که به طور مبنایی با آموزه های دینی و سیره نبوی ص سازگار نیست گر چه باید پذیرفت که ارباب قدرت و هژمونی سلطه  مواد و ملاط این آش را خود مهیا کرده اند و اگر کسانی دست به چنین اقدامی می زنند شاید بشود گفت ،  خود کرده را تدبیر نیست . بازی با حیثیت هویت اعتقادات و احساسات جمعیت دو میلیاردی مسلمانان قطعا به نفع عاملان و آمران چنین حرکت و نقشه های شیطانی نیست. 

اینک در آستانه میلاد پیامبر رحمت و هفته وحدت اسلامی بسیار غمبار است که جنود ابلیس با خلق مسائلی اینچنینی اذهان مسلمانان را از قضایای اصلی و مهمی مثل قدس و  فلسطین ، هروله حکام زبون برخی کشورهای اسلامی برای عادی سازی روابط با رژیم اشغالگر قدس ، مشکلات و فتنه پدید آمده در بسیاری از کشورهای اسلامی  و ایجاد فتنه و تفرقه در میان ملت های انان ، منحرف کرده اند . مشکلاتی که با تمسک و اعتصام به حبل الله و در سایه نام و تاسی به سیره رسول اعظم ص نه تنها قابل حل بود که به یقین می توانست بنای تمدن نوین اسلامی و بازگشت شکوفایی علمی و اجتماعی امت پیامبر ص را به همراه داشته باشد. کاش امرا و علمای امت اسلامی تا دیر نشده واقعی آموزه ای قرآنی و  سنت نبوی برگردند تا بیش از این مایه عبرت آیندگان نباشیم و دشمنان خدا از ضعف و تشرذم امت محمد ص برای رسیدن به اطماع خود بهره نگیرند.