برگزاری سلسله جلسات"اربعین به مثابه یک گفتمان"

   سلسله جلسات "اربعین به مثابه یک گفتمان"در خراسان شمالی-بجنورد ،بعد از دعای پر فیض زیارت عاشورا،در حال برگزاری است که به ابعاد مختلف مراسن اربعین می پردازد.

یادداشت جلسه اول،بعد کلامی و فقهی اربعین؛

اعوذ بالله من الشیطان الرجیم

بسم الله الرحمن الرحیم

 اَلسَّلامُ عَلَیْکَ یا اَباعَبْدِاللَّهِ اَلسَّلامُ عَلَیْکَ یَابْنَ رَسُولِ اللَّهِ اَلسَّلامُ عَلَیْکَ یا خِیَرَةَ اللَّهِ و َابْنَ خِیَرَتِهِ اَلسَّلامُ عَلَیْکَ یَابْنَ اَمیرِالْمُؤْمِنینَ و َابْنَ سَیِّدِ الْوَصِیّینَ

  در روایت از امام صادق (ع) نقل شده است که اسماء الهی به منزله گنجهاست . اعداد هم به منزله ذرع و متر است؛به عنوان مثال گفته می شود تسبیحات 34 الله اکبر دارد و .... که ممکن است رمز و رازی داشته باشد و یا اگر رمز و رازی هم نداشته باشد مرحله ای است که با طی کردن این مرحله پختگی حاصل می شود.

  اگر ابتدای بحث را با زمان آغاز نماییم ابتدا باید به معنای آن بپردازیم؛زمان چیست؟آیا زمان کالایی است که عینیت دارد؟و یا اینکه زمان حالتی است تدریجی؟ آیا  طی شدن سال شمسی و قمری و ... دورانی دارد و یا اینکه احساس ما این است و اسن در حالی است که زمان مسیری مستقیم را طی می کند.

   رشد و شکل گیری شخصیت انسان مانند رشد جسمی آن ،تدریجی است و این تدریج است که  در حال وقوع است؛مانند نهال کوچکی که در حال تبدیل شدن به درختی تنومند در حال رشد است.

*پروردگار متعال بعد از سرشتن گل حضرت آدم جهت تکامل آن،چهل سال صبر کرد و بعد از آن روح را وارد آن کرد.

*با توجه به نص صریح قرآن نیز در میابیم که میقات حضرت موسی (ع) هم چهل روز بوده است (تعبير به چهل شب، ممكن است به اين دليل باشد كه مناجات‌ها اغلب در شب صورت مى‌گيرد و يا آنكه در قديم تقويم براساس ماه بوده و ماه در شب نمايان است، لذا براى شمارش ايّام نيز از شب استفاده مى‌شده است.) {وَ وَاعَدْنَا مُوسَىٰ ثَلَاثِينَ لَيْلَةً وَأَتْمَمْنَاهَا بِعَشْرٍ فَتَمَّ مِيقَاتُ رَبِّهِ أَرْبَعِينَ لَيْلَةً ۚ وَقَالَ مُوسَىٰ لِأَخِيهِ هَارُونَ اخْلُفْنِي فِي قَوْمِي وَأَصْلِحْ وَلَا تَتَّبِعْ سَبِيلَ الْمُفْسِدِينَو ما با موسی سی شب وعده قرار دادیم و ده شب دیگر بر آن افزودیم تا آنکه زمان وعده پروردگارش به چهل شب تکمیل شد. و موسی به برادر خود هارون گفت: تو اکنون جانشین من در قوم من باش و راه صلاح پیش گیر و پیرو راه اهل فساد مباش. اعراف_142 }

    *در خصوص رشد و شکل گیری کامل شخصیت انسان گفته می شود که در چهل سالگی شخصیت فرد کامل می شود که پیامبر مکرم اسلام ،حضرت محمد(ص)، در چهل سالگی به مقام نبوت نائل آمدند و خود دلیل بر اثبات به این کلام است.البته ذکر این نکته لازم است که چهل سالگی سن نبوت نیست زیرا پیامبران دیگر بوده اند که در سنین کمتر به این مقام رسیده اند.

*حتی در مسیحیت هم بعد از گذشت چهل روز ار درگذشت متوفی یادبودی برگزار می گردد.

*و در جایی ابن عربی می گوید :اعداد،سرّی از اعداد الهیه هستند.

اربعین از دو منظر مورد توجه قرار می گیرد:

1-      کلام 2- فقه

1-از منظر کلام:

علم کلام چیست؟علم کلام علمی است که به عقائد یک مذهب پرداخته می شود و باید برای اثبات عقلی آن دلیل آورده شود؛برای نقد ها و ایراد هایی که به آنها وارد می شود پاسخ مناسبی تهیه گردد و همچنین برای بطلان عقائد دیگران هم استناد شود؛که در شرایطی ادیانی،مانند اسلام و مسیحیت و در مواقعی بین المذهبی است. دلایل برای این عقائد باید از قرآن کریم و پیامبر اکرم (ص)باشد.

نکته قابل ذکر دیگر که باید مورد توجه قرار گیرد این است که اعتقادات تحقیقی است و نه تقلیدی.به عنوان مثال باید با عقل،اصول دین را ثابت کرد.

اما آیا اربعین جزو اصول دین و اعتقادات است؟پاسخ خیر است؛زیرا در روایات هم مستحب بودن آن ذکر شده است و بنابراین اربعین از دایره کلام بیرون می آید.

2-از منظر فقه:

علم فقه به این موضوع می پردازد که یک مسلمان وظایفش را بشناسد و به آنها عمل نماید؛احکامی که یک مکلف باید انجام دهد و این تکالیف گاهی شخصی و گاهی اجتماعی (مانند اربعین)است.

بنابراین اربعین یکی از رسوم عبادی است که جزء فرائض هم نیست و مستحب می باشد؛و در روایات هم به طور جذ به آن تاکید شده و نشان از اعتقادات مسلمان است.

مبنای شرعی اربعین چیست؟

ابتدا باید به این سوال پاسخ داد که اربعین از کجا شروع شده است؟

اولین فردی که در اربعین شهادت امام حسین (ع) به زیارت ایشان نائل شدند جناب جابر بن عبدالله  انصاری بودند.

اما عمل جابر برای ما حجت شرعی نیست.در فقه بحثی داریم به نام تقریر معصوم و به این معناست اگر کسی کاری را انجام داد و امام معصوم آن را مشاهده نمود و در شرایط طبیعی به آن عمل اعتراض نکرد این کار مشروع است.

اصل اباحه:

اصل اباحه، مقابل اصالت حظر بوده و به معنای حکم اولی عقل به جواز تصرف در اشیا با قطع نظر از وجود شرع و حکم شارع نسبت به آنها می‌باشد و به عبارت ساده تر بنا بر اصل اباحه همه چیز مجاز و حلال است مگر آنکه دلیل شرعی،عکس آن باشد؛و بنابر این قابل قبول بودن اربعین از منظر اصل اباحه قابل اثبات است.

به خاطر می آورم با یکی از امامان جماعت زندان های سعودی جده بحثی مطرح شد و ایشان سوالی را مطرح نمودند؛مبنی بر اینکه شما حسین را می پرستید و نه خدا را !! پرسیدم دلیل این حرف شما چیست؟در پاسخ گفت به خاطر اینکه نام خیلی از فرزندان شما عبدالحسین (بنده حسین)است!.به ایشان گفتم واقعا عجیب است؛اگر این سوال را اگر یک فیلیپینی و یا یک هندی می پرسید طبیعی بود،اما شما که یک فرد عرب هستید و به این شیوایی قرآن را می خوانید و با قواعد و صرف و نحو آن آشنایید جای تعجب دارد؛عبد در زبان عربی معنای بسیار دارد که یکی از آنها بنده است و یکی از آنها خادم است.وقتی خداوند در قرآن کریم می فرماید{"من عبادکم و امائکم "نور 32} یعنی بنده آنهایند یا خادم آنها؟  چطور به این نکته ساده توجه نکردید؟!

سپس سوال دیگری مطرح نمود که چرا بر خود زحمت بی حاصل می دهید و عزاداری می کنید؟،بر سر و سینه می زنید؛که چه؟؟و یا پیاده روی اربعین و ... به راه می اندازید؟که اینگونه جوابش را دادم:چرا در مسابقات ورزشی مانند بوکس و ورزش های رزمی که این همه خطرات دارد به آنها اعتراض نمی کنید و فقط بر عزاداری ها معترضید؟ چطور مسابقه دو ماراتن که آن هم مسافتی طولانی را شامل می شود!بدون اشکال است اما پیاده روی اربعین مشکل ایجاد می کند.مگر نه این است که پیاده روی بر سلامت جسم موثر است؟مگر در روایات نیامده است که پیاده به حج رفتن و به مسجد رفتن ثوابش بیشتر است؟

  جلسه را با حدیثی از پیامبر اکرم  به پایان می رسانیم و آن این است:"کسی که پاهایش در راه خدا غبار بگیرد خداوند این پاها را به آتش حرام می کند.

وسلام.

انتهای پیام/

اربعین

دکتر قاسم جعفری

عاشورا

گفتمان